پوکی استخوان

پوکی استخوان بیماری است که در اثر ضعیف شدن استخوانها ایجاد می شود. پوکی استخوان به انگلیسی Osteoporosis، است که باعث ضعیف و شکننده‌شدن استخوان‌ها می‌شود. فشارهایی که در حالت عادی باعث آسیب استخوان نمی‌شود در پوکی استخوان می‌تواند آسیب‌رسان باشد. زمین‌خوردن و حتی فشارهای خفیف مانند خم‌شدن بیش‌از‌حد استخوان یا سرفه می‌تواند باعث شکستگی شود.

شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان شدید ممکن است به شکل ترک‌خوردگی (مانند شکستگی مفصل ران) یا به شکل فروپاشی بر اثر فشار (مانند شکستگی فشاری مهره‌های ستون فقرات) باشد. اگرچه شکستگی مربوط به پوکی استخوان در هر استخوانی می‌تواند رخ دهد اما ستون فقرات، مفصل لگن، دنده‌ها و مچ دست، قسمت‌های مستعد و شایع شکستگی هستند. برخی از این شکستگی‌ها می‌توانند عواقب جدی در پی داشته‌باشند.

علائم پوکی استخوان چیست؟

چه کسانی در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان هستند؟

جنسیت و سن، از جمله مهمترین عواملی هستند که خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می دهند. به همین دلیل، زنان بالای ۵۰ سال یا زنان یائسه بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به این بیماری هستند. زنان در 10 سال اول پس از ورود به یائسگی دچار تحلیل سریع استخوانها می‌شوند، زیرا یائسگی تولید استروژن را کند می‌کند؛ هورمونی که از تحلیل بیش از حد استخوان محافظت می‌کند. با این حال شاید تعجب کنید اگر بدانید مردان بالای 50 سال بیشتر در معرض شکستگی استخوان ناشی از پوکی استخوان هستند تا سرطان پروستات!

به طور معمول، پوکی استخوان هیچ علامت خاصی ندارد. به همین دلیل است که گاهی به آن بیماری خاموش نیز می گویند.
با این حال برخی از علائمی که احتمالا نشانه پوکی استخوان هستند، عبارتند از:
• کوتاه شدن قد به مرور زمان (معمولا حدود 3 سانتی متر از قد فرد کم می شود.)
• تغییر در وضعیت بدن (خم شدن بدن به سمت جلو)
• تنگی نفس (ظرفیت کمتر ریه به دلیل فشرده شدن دیسک)
• شکستگی استخوان
• احساس درد در قسمت پایین کمر

چه عواملی باعث پوکی استخوان میشود؟

سن: همان‌طور که گفته شد؛ استخوان یک بافت زنده است که رشد می‌کند و می‌تواند خودش را ترمیم کند. بافت استخوانی بدن ما توسط سلول‌هایی به اسم استئوکلاست جذب می‌شود و در همان حال استخوان جدید توسط سلول‌های استئوبلاست روی آن جایگزین می‌شود. در دوران کودکی و جوانی ساخته شدن بیش از جذب شدن است ولی در سن بالا بیش از اینکه استخوان ساخته شود جذب خواهد شد، ولی حتی در شدیدترین حالات پوکی استخوان، بدن ما ساختن استخوان جدید را متوقف نمی‌کند، بلکه فقط مقدار آن کم خواهد شد. همچنین شاید بد نباشد بدانید که بیشترین مقدار تراکم استخوان بدن انسان در حدود ۲۰ سالگی است.

هورمون‌ها:

هورمون های ما روی جذب و تولید مداوم استخوان تأثیر می‌گذارند و مهم‌ترین هورمون‌های مؤثر در این روند، هورمون زنانهٔ استروژن و هورمون مردانهٔ تستوسترون و هورمون پاراتیروئید است که در این میان، استروژن بیشترین اثر را دارد.

ژنتیک:

عوامل ژنتیکی و سابقهٔ خانوادگی نیز در ابتلا به این بیماری نقش دارد.

یائسگی:

در دوران یائسگی به دلیل کم شدن هورمون‌های جنسی در بدن زنان، خروج کلسیم از بدن سریع‌تر خواهد بود و احتمال بروز پوکی استخوان هم بیشتر می‌شود.

داروها:

مصرف داروهای حاوی کورتیکوستروئید و مصرف هپارین و فنی‌توئین می‌تواند موجب پوکی استخوان شود و در کسانی که به علت ابتلا به سرطان‌های مختلف تحت شیمی‌درمانی هستند هم پوکی استخوان بیشتر دیده شده است.

تغذیه:

حتی اگر کلسیم کافی دریافت کنید ولی ویتامین d کم باشد، ممکن است کلسیم به میزان کافی جذب استخوان‌هایتان نشود و از آنجا که خانم‌های ایرانی دچار کمبود ویتامین D هستند، بهتر است ویتامین D را از طریق مکمل دریافت کنند و میزان آن به نظر پزشکتان نیاز دارد. یکی دیگر از دلایل از بین رفتن کلسیم بدن، خوردن زیاد نمک است. همچنین اگر میزان فسفر دریافتی از غذا زیاد باشد مثل خوردن زیاد گوشت قرمز یا نوشیدن زیاد انواع نوشابه‌های گازدار، تعادل کلسیم در بدن مختل و مانع جذب کلسیم می‌شود، پس برقراری نسبت متعادل میان دو عنصر کلسیم و فسفر دریافتی هم مهم است.

سیگار کشیدن:

سیگار خطر ضعیف شدن استخوان ها را افزایش می دهد.

ویتامین های ضروری برای جلوگیری از پوکی استخوان:

در صورت ابتلا به پوکی استخوان، بدن شما فاقد مواد مغذی مهم بوده یا نمی‌­تواند از آن­ها به درستی استفاده کند تا استخوان­‌های شما را قوی و سالم نگه دارد
از جمله ویتامین های ضروری

کلسیم
ویتامین d
منیزیم
ویتامین k
بور
سیلیسیوم

برای جلوگیری از پوکی استخوان سعی کنید ماهانه چکاپ انجام شود و مقدار ویتامین های مورد نیاز بدنتان بررسی شود.و حتما تحت نظر پزشک ویتامین مصرف شود و به صورت خودسرانه مصرف نشود چون گاهی مصرف زیاد برخی ویتامین ها نتیجه عکس آنچه میخواهید را می‌دهد.